Edukacja w Polsce kształtowana jest na przestrzeni lat przez wydarzenia polityczne, społeczne oraz kulturowe. Przed 1989 rokiem system edukacji w Polsce kontrolowany był przez władze komunistyczne, a programy nauczania nacechowane były ideologiami zgodnymi z obowiązującymi doktrynami politycznymi. Po upadku komunizmu w Polsce rozpoczął się proces szeregu reform, mających na celu decentralizację ogólnego systemu edukacji. Między innymi zniesiono 8-letnią szkołę podstawową na rzecz 6-letniej, czego skutkiem miało być dostosowanie warunków panujących w szkołach do indywidualnych potrzeb uczniów. Mimo słuszności idei, spełnienie wątku indywidualnego dopasowania do potrzeb uczniów poddawany jest pod dyskusję głównie za sprawą reformy z 2017 roku, która przywraca 8-letnią szkołę podstawową. Reforma ta pociąga za sobą również nowe programy nauczania, mające przygotować uczniów do wyzwań współczesnych wymagań zawodowych, ale również społecznych.
Wprowadzane zmiany i modernizacje polskiego systemu szkolnictwa podejmują próby powierzchownych reform, nie dotykając sedna problemu jakim zdają się być w dalszym ciągu funkcjonujące zasady systemu pruskiego, który, mimo że został wprowadzony w XIX wieku, obecnie stanowi podwaliny edukacji w Polsce. Wciąż panuje przekonanie, że silny nacisk na jednolite programy nauczania oraz pamięciowe przyswajanie wiedzy jest najbardziej optymalną metodą kształcenia. Tradycja pruska dodatkowo silnie podkreśla słuszność oceniania uczniów, egzaminy maturalne lub inne testy są istotnym elementem polskiego systemu edukacji. Obecnie stosowane metody oparte na egzaminach oraz pamięciowe przyswajanie wiedzy poddawane są krytyce z uwagi na ograniczanie kreatywności
i samodzielnego myślenia wśród uczniów.
Zmiany dokonujące się w społeczeństwie, ale również nieustanny rozwój technologii powodują powstawanie nowych wyzwań przed systemem edukacji, ale przede wszystkim przed kadrą pedagogiczną. W dalszym ciągu tradycyjne metody nauczania (prowadzenie wykładu lub przepisywanie najważniejszych informacji do zeszytów), czy sprawdzania wiedzy (udzielanie odpowiedzi przy tablicy lub sprawdziany) pozostaje w użyciu, sukcesywnie uniemożliwiając tym samym adaptacje wobec stale rozwijającej się technologii.
Podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach podjęta została dyskusja dotycząca polskiego systemu edukacyjnego, a przede wszystkim możliwości wykorzystywania innowacyjnych metod nauczania przez nauczycieli. Jak przyznaje Marta Florkiewicz-Borkowska, polskie szkoły są bardzo dobrze wyposażone w nowoczesny sprzęt pozwalający na wprowadzenie awangardowych metod nauczania. Jednak technologia dostępna w klasach bywa niekiedy przeszkodą, ponieważ kadra pedagogiczna nie jest odpowiednio przygotowana do wykorzystywania np. technik informacyjnych w procesie kształcenia. Mimo że pandemia COVID-19 przyspieszyła znacząco wprowadzenie nowoczesnych technologii, np. do nauczania zdalnego, a szkoły zmuszone były do zainwestowania pieniędzy w narzędzia umożliwiające kontynuacji nauki w trybie zdalnym, według Florkiewicz-Borkowskiej, nauczycielom nie tylko brakuje wiedzy, jak korzystać z dostępnych sprzętów, ale także nie mają czasu. Czas, który mają dostępny w ramach przeprowadzenia zajęć lekcyjnych nie pozwala im również na przekazanie wiedzy z refleksją i sensem, przy wykorzystaniu dostępnego sprzętu. Jeden główny wniosek jaki można wysnuć z przeprowadzonego w dniach 7-9 maja 2024 roku, Europejskiego Kongresu Gospodarczego dotyczy wprowadzenia gruntownych zmian w polskim systemie edukacji.
Korzystanie z nowoczesnych technologii w procesie kształcenia mogłaby przede wszystkim zwiększyć zaangażowanie uczniów. Wykorzystanie interaktywnych aplikacji, gier edukacyjnych lub stałe korzystanie z tablic multimedialnych mogą przyczynić się do postrzegania nauki przez uczniów jako bardziej atrakcyjną, a przede wszystkim wpłynąć na ich zaangażowanie. Krytycy wykorzystywania technologii podczas zajęć przyznają, że czas, który dzieci i młodzież spędzają przed ekranami lub monitorami i tak znacząco powinien zostać skrócony. Więc wykorzystywanie dodatkowych narzędzi mających przede wszystkim światło stroboskopowe (zbyt długa ekspozycja może powodować migreny, bóle głowy lub ogólne poczucie dyskomfortu) negatywnie wpłynie na poziom koncentracji i uwagi w czasie zajęć. Jednak szereg badań dowodzi, że uczniowie, którzy korzystali z interaktywnych narzędzi edukacyjnych, byli bardziej zmotywowani do uczestnictwa w zajęciach i wykazywali wyższy poziom zaangażowania (badania Dziubany i in. 2016 r.). Według Międzynarodowego Raportu Educause (2017) wynika, że technologie mobilne, takie jak smartfony i tablety, mogą zwiększyć zaangażowanie uczniów w proces nauczania, umożliwiając interaktywną
i współpracującą naukę.
Wielu nauczycieli może jednak nie czuć się wystarczająco kompetentnym, by obsługiwać nowoczesną technologię. Kadra pedagogiczna może obawiać się, że nie będą w stanie efektywnie wykorzystać nowych metod, co mogłoby zniechęcić ich uczniów. Mimo dostępnych badań świadczących o pozytywnym znaczeniu technologii w procesie nauczania, wciąż kadra pedagogiczna nie jest przekonana co do lepszych wyników edukacyjnych. Zmiana sposobu myślenia o edukacji i konieczność dostosowania się do nowoczesnych metod mogą być trudne
Wszystkie te czynniki przyczyniają się do tworzenia bardziej efektywnego i nowoczesnego procesu edukacyjnego, który lepiej przygotowuje uczniów do wyzwań przyszłości. Nauczyciele często mają już dużo obowiązków i materiałów do przerobienia. Wprowadzenie nowych technologii i metod może wydawać się dodatkowym obciążeniem. Obawa przed koniecznością nauczenia się czegoś nowego w kontekście już skomplikowanego programu nauczania może skutkować rezygnacją z innowacji. Aby pomóc nauczycielom przezwyciężyć te obawy, ważne jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia, szkoleń oraz dostępu do zasobów, które ułatwią im integrację technologii w procesie edukacyjnym.
Podsumowanie
Choć system edukacji w Polsce przeszedł wiele reform i ewolucji, elementy systemu pruskiego wciąż są widoczne. Centralizacja, obowiązkowość, metody nauczania i kultura oceniania pozostają istotnymi cechami, które wpływają na sposób kształcenia w polskich szkołach. W obliczu zmieniających się realiów społecznych i technologicznych konieczne są dalsze reformy, które pozwolą na lepsze dostosowanie systemu do potrzeb współczesnych uczniów.